واکسن در رقابت جهانی

German-Foreign-Policy.com

2021/5/10

ترجمه توسط     حميد بهشتي

برلین همچنان لغو محافظت از حق ناشی از اختراع واکسن های کوید 19 را رد می کند. واشنگتن با اعلان خواست سلب محافظت، اهداف استراتژیک جغرافیائی خویش را دنبال می نماید.

 جنگ واکسن ، توسط محمد گاجوم ، لیبی 

برلین/ بروکسل/ واشنگتن (گزارش ویژه) – برلین و اتحادیه اروپا از سلب موقت محافظت قانونی از حق اختراع واکسن های کوید 19 حتا پیش از تغییر سیاست آمریکا در این مورد نیز جلوگیری می نماید، با این استدلال که بدینکه سلب محافظت قانونی از حق اختراع واکسن کوید 19 به گسترش تولید واکسن بیانجامد باور ندارد. این مطلب را شنبه گذشته صدر اعظم آلمان آنجلا مرکل و رئیس شورای اتحادیه اروپا شارلز میشل در دیدار سران اتحادیه اروپا اعلام نمودند. برلین بیش از هر چیز به فکر محافظت از حق اختراع بایون تک می باشد: به گفته آنجلا مرکل شرکت مزبور قرار است به یاری آنان تأثیر عظیمی در استقرار تکنولوژی بیولوژیک در آلمان داشته باشد و به همین جهت حق اختراع مزبور نباید بدست چینی ها بیفتد. این در حالیست که دولت جو بایدن نیر با اقدام خویش مبنی بر سلب حفاظت از حق اختراع، متوجه مبارزه با بیجینگ است. از زمانی که هندوستان بخاطر وخامت پاندمی در آن کشور دیگر واکسن صادر نمی کند کشورهای مستمند و در راه توسعه فقط از طریق چین و روسیه تأمین گشته و نیز برای تولید واکسن جواز تولید را از این دو کشور دریافت کرده اند. این است که با سلب محافظت از حق اختراع، شکستن سیطره چین و روسیه ممکن می گردد.

سلب محافظت از حق اختراع واکسن؟ "راه حل نیست"

دولت آلمان و – بخاطر اصرار این کشور- اتحادیه اروپا از اقدام آمریکا جلوگیری می کنند. این در حالیست که آمریکا در قبال افزایش فشار بین المللی عقب نشینی کرده و دستکم بطور موقت خواهان سلب محافظت از حق اختراع واکسن گشته و دبیر کل سازمان ملل متحد و نیز سران سازمان های بهداشت جهانی و تجارت جهانی از اعلان دولت بایدن تمجید نموده اند. نخست وزیر آلمان آنجلا مرکل روز شنبه بدنبال دیدارش با سران اتحادیه اروپا با سلب محافظت از حق اختراع مخالفت نموده، گفت فکر نمی کند "که سلب محافظت از حق اختراع راه حل باشد تا بتوان واکسن را برای شمار بیشتری از انسانها تولید نمود". [1] در حالیکه پیش از دیدار سران اتحادیه اروپا چند کشور اروپایی از جمله اطریش، اسپانیا و لهستان از اقدام آمریکا اظهار رضایت کرده بودند، پس از دیدار مزبور که طی آن مرکل بی پروا اصرار می ورزید، دیگر موضوع مطرح نگشت. رئیس شورای اتحادیه اروپا شارلز میشل در باره سلب محافظت از حق اختراع گفت: "ما فکر نمی کنیم که این کارِ موقتی راه حل باشد". [2] آنها فقط در صورتی که پیشنهاد مشخصی مطرح گردد حاضرند بیشتر در این باره گفتگو کنند. رسانه های آلمان با اشاره به دوایر اتحادیه اروپا از یک "اقدام تبلیغاتی" ایالات متحده آمریکا سخن گفته اند.

جلوگیری از صدور

در واقع نیز اعلان دولت بایدن در روز چهارشنبه (5 ماه مه) که دیگر ممانعتی در قبال سلب محافظت از حق اختراع نخواهند کرد، زمانی مطرح گشت که واشنگتن زیر فشار روز افزون بین المللی قرار گرفته بود. از یک سو از زمانی که در اواسط آوریل فاش گشت که حد اکثر در پایان ماه ژوئن 300 میلیون واحد واکسن در انبارهای آمریکا نگهداری خواهد گشت در حالیکه در کشورهای مستمند فقدان شدید حاکم است اعتراضات مربوط به احتکار واکسن در ایالات متحده افزایش یافت. [3] علاوه بر آن شکایاتی می رسید از اینکه آمریکا نه فقط از صدور واکسن جلوگیری می کند، بلکه صدور مواد لازم برای تولید آن را نیز محدود ساخته است. دستور این کار را رئیس جمهور آمریکا جو بایدن به فاصله کوتاهی پس از بدست گرفتن زمام امور با استفاده از مقررات Defense Production Act (DPA)  صادر کرده بود. از آنجائیکه این اقدام بر تولید واکسن انستیتوی سرم هندوستان که برزگ ترین تولید کننده واکسن در جهان است به شدت تأثیر نهاد، ریاست انستیتوی مزبور "آدِر پوناوالا" در اواسط آوریل در مطبوعات به جو بایدن به شدت انتقاد نمود. [4] تحریم مزبور از جانب امریکا در هندوستان که از پاندمی به شدت مصیبت دیده است به نارضایتی از آمریکا و نیز  از جانبداری دولت و نخست وزیر هندوستان "نارِندرا مودی" از آمریکا وسعت بخشید. [5] نسبت به این تغییر و تحول واشنگتن نمی تواند بی تفاوت بماند. زیرا در مبارزه علیه بیجینگ به همکاری با دهلی نو نیاز دارد.

اِنریکو برتوچولّی

بدون وزنه مقابل

علاوه بر آن  اوج گیری وحشتناک همه گیر در هندوستان موقعیت غرب را در رقابت واکسن مقابل چین و روسیه تضعیف می نماید. کشورهای در راه و در حال توسعه تا کنون تقریبا فقط از چین، روسیه و هندوستان واکسن دریافت نموده اند. چین تا کنون تقریبا 240 میلیون دوز واکسن به بسیاری از کشورهای آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین و برخی از کشورهای مستمند جنوب شرقی اروپا فرستاده است.[6] بیجینگ و نیز مسکو که علی رغم ظرفیت تولیدی محدود روسیه در حد امکانات خود واکسن صادر می نماید از تولید واکسن های خود در برخی از کشورهای مستمند و در راه توسعه حمایت می نمایند، از جمله در برزیل، مراکش، اندونزی و صربستان. تا مدتی پیش مرسولات واکسن از هندونستان نیز که انستیتوی سرم هندوستان حق امتیاز واکسن آسترا زنکا را از انگلستان بدست آورده است، ارسال می گشت. مطابق اطلاعات وزارت خارجه هندوستان این کشور تا کنون 66 میلیون واحد تزریقی واکسن به کشورهای در راه و در حال توسعه ارسال نموده است. اما از آنجائیکه اکنون هندوستان استفاده تمام توان خویش را برای مبارزه با پاندمی در داخل کشور بکار می برد، در نقش یک کشور طرفدار غرب در مقابل روسیه و چین تا مدت محدودی از ارسال واکسن به کشورهای مستمند خارج گشته است.

داروخانه ثروتمندان

بدین قرار کشورهای مستمند تقریبا کاملا به کمک از جانب چین و روسیه وابسته اند. زیرا اتحادیه اروپا نیز برخلاف ادعاهایش به ندرت واکسن بدانها ارسال می نماید. البته رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا "اورزولا فن در لاین" پنجشنبه گذشته در سخنرانی خویش در دانشگاه اروپایی انستیتوی فلورانس اظهار نمود که اتحادیه اروپا "تنها منطقه ی دموکرات در گیتی است که به میزان وسیع واکسن صادر می نماید" و علاوه بر آن اتحادیه اروپا را داروخانه ی جهان نامید. [7] بعنوان داروخانه جهان گاهگاهی هندوستان توصیف می گردد، زیرا کنسرسیوم های داروئی آنجا به میرانی وسیع و ارزان دارو تولید می نمایند، بطوری که برای کشورهای مستمند نیز قابل تهیه می باشند. البته کنسرسیوم های اتحادیه اروپا اغلب واکسن گرانقیمت بایون تک/ فایزر را صادر نموده اند – آن هم بطوریکه گوینده کمیسیون برای امور تجاری "میریام گارسیا فِرِر" تأیید نموده است، بیشتر به کشورهای مرفه. بروکسل از ماه ژانویه جواز صدور 178 میلیون دوز را صادر نموده است که دریافت کنندگان آن عبارتند از ژاپن(72 میلیون)، انگلستان (18,6 میلیون)، کانادا (18,4 میلیون)، عربستان سعودی (7 میلیون)، سوئیس و ترکیه (هر کدام پنج میلیون)، سنگاپور و کره جنوبی (هر کدام سه میلیون). مرسولات اتحادیه اروپا به کشورهای مستمند به ندرت قابل ذکراند. [8]

در حال پیشروی

در حالیکه غرب در رقابت واکسنی نفود خویش را به میزان وسیع به چین و روسیه می بازد، در بسیاری از کشورها ظرفیت تولید واکسن، عاطل و باطل مانده است. از جمله شرکت کانادائی بیولیز فارما از ماه ها پیش می کوشد حق امتیاز یکی از واکسن ها را بدست آورد. ظرفیت تولیدی شرکت مزبور 50 واحد تزریقی در سال می باشد. شرکت اینسِپتا فارماسُویتیکا در داکا، پایتخت بنگلادژ قادر به تولید 350 میلیون واحد تولیدی در سال بوده، اما تا کنون حق امتیازی بدست نیاورده است. [9] اما این وضع قابل تغییر است. از زمانیکه مهم ترین صادر کننده به بنگلادژ که هند باشد، از رده خارج گشته ، داکا در صدد جایگزینی برای آن است، از بیجینگ یا از مسکو. در این رابطه به ویژه تولید شپوتنیک وی مطرح است. چند روز پیش در مذاکرات مربوطه نمایندگان شرکت اینسپتا فارماسویتیکا نیر شرکت داشته اند. [10] اگر غرب مایل نباشد در مسابقه واکسنی از چین و روسیه عقب بیفتد، می بایست انعطاف به خرج دهد. هدف اقدام اخیر دولت بایدن دقیقا همین نکته است.

تکنولوژی تعیین کننده

اما دولت بایدن با اینکار نه فقط به لحاظ استراتژی جغرافیایی با صنایع قدرتمند داروسازی آمریکا که بیم از دست دادن منافع خود را دارند در تنافض است، بلکه همچنین با منافع برلین. دولت آلمان از شرکت های بایون تک و "کیورواک" که واکسن های اِم اِر اِن آ را تولید می کنند بدین دلیل حمایت می کند که محور تکنولوژی اِم اِر اِن آ در آلمان باشد. بر اساس گزارشات رسیده خانم صدر اعظم آلمان آنجلا مرکل در ملاقات سران اتحادیه اروپا اظهار داشت حقوق مربوط به تکنولوژی اِم اِر اِن آ نباید به دست چین بیفتد. [11] در دوشنبه شب (10 ماه مه) قرار است وی با کارشناسان در باره تکنولوژی تعیین کننده برای تمرکز بیوتکنیک در آلمان مشاوره نمایند. تمرکز این گفتگو بر تکنولوژی اِم اِر اِن آ  بوده، حمایت از آن در سیاست پاندمی آلمان رو به افزایش است.

پاورقی ها

[1] Pressekonferenz nach dem informellen Treffen des Europäischen Rats und EU-Indien-Gipfel in Porto. 08.05.2021.

[2] Matthias Kolb: Europas Unmut über Bidens PR-Trick. sueddeutsche.de 08.05.2021.                      

[3] Adam Taylor, Emily Rauhala: U.S. could have 300 million extra vaccine doses by end of July, raising concerns about hoarding. washingtonpost.com 15.04.2021.

[4] Poonawalla twitterte am 16. April: "Respected @POTUS, if we are to truly unite in beating this virus, on behalf of the vaccine industry outside the U.S., I humbly request you to lift the embargo of raw material exports out of the U.S. so that vaccine production can ramp up. Your administration has the details."

[5] S. dazu "Ein Signal an China".

[6] Iain Marlow, Sudhi Ranjan Sen, James Paton: China is filling the global COVID vaccine shortage left by the U.S. and India. fortune.com 08.05.2021.

[7] Rede von Präsidentin von der Leyen auf der Konferenz zur Lage der Union des European University Institute. ec.europa.eu 06.05.2021.

[8] EU vaccines: Millions of doses exported to rich countries, less to poor countries. brusselstimes.com 08.05.2021.

[9] Saeed Shah, Yaroslav Trofimov, Gabriele Steinhauser: India's Covid-19 Crisis Raises Pressure to Waive Vaccine Patents. wsj.com 01.05.2021.

[10] Mohammad Al-Masum Molla: Chinese Vaccine: 5 lakh doses may arrive on May 10. thedailystar.net 03.05.2021.

[11] Matthias Kolb: Europas Unmut über Bidens PR-Trick. sueddeutsche.de 08.05.2021.